Een paar jaar geleden gaf Wil Schackmann al eens aan dat er zich op het archief in Assen een interessante doos zou bevinden met documenten die misschien ook voor mij interessant kon zijn. Afgelopen week had ik een paar uurtjes vrij en besloot de documenten eindelijk eens een keer te gaan bekijken.

In de studiezaal gelijk via de computer de documenten opgevraagd: toegang 186, inventaris 1011. Een doos met documenten die regimentscommandanten meestuurden met veteranen die naar de kolonie kwamen. Hierin zou misschien informatie te vinden zijn over Johannes Radix, en misschien ook over Johannes de Deken en Johan Rozenstengel. Alledrie waren ze veteranen die gebruik maakten van het contract dat het ministerie van Oorlog met de kolonie had gesloten. De oud-militairen, meestal niet meer geschikt voor hun oude baantje door verwondingen, werden geplaatst in de kolonie om toezicht te houden op de bedelaars en vondelingen.

Na de aanvraag nog even een kop koffie gedronken en toen ik weer terug kwam lag er een dikke map op de tafel met daarin een vuistdikke stapel documenten over ongeveer vierhonderd veteranen. De meeste waren zogenaamde extracten uit het militair stamboek. Het viel me op dat ze erg nauwkeurig waren ingevuld en dat de regimentscommandanten erg klein schreven om alle wapenfeiten op het document te krijgen. En als dat niet lukte, plakten ze strookjes papier waarop ze verder schreven. Van sommige veteranen was zo erg veel informatie te lezen. Het doornemen van deze documenten was voor mij al een belevenis op zich. Voor me lag ene dikke stapel vergeelde documenten van bijna twee eeuwen oud. Je kon goed zien dat sommige inkt veel beter goed blijft dan andere. Dit is toch veel leuker dan dat je achter zo'n apparaat met microfiches zit..

Toen ik ongeveer driekwart van de documenten had doorgenomen, vond ik de eerste bekende: Johan Rozenstengel.
Johan of Johannes Rozenstengel is geboren in Protlitz (Duitsland) op 31 maart 1784. In het document staat dat zijn vader Franz heet, en zijn moeder Elisabeth Klemming. In zijn huwelijksacte staat echter een vader Hendrik vermeld. Er staat ook een signalement: 1 el 6 palmen 4 duimen, lang aangezicht, nederig voorhoofd, ordinaire neus en grote mond. Verder een ronde kin, blond haar en wenkbrauwen en geen 'merkbare tekenen'. Johan diende in het Pruisen, Stralsund, Frankrijk en van 1816 tot en met 1823 in West-Indie. Hij kreeg de bronzen en zilveren medaille, en het ijzeren kruis voor zijn verdiensten bij de opstand van Belgie. Toen hij op de kolonie aankwam vanuit Heusden (3 mei 1833) was hij Fuselier met rang korporaal. In de begeleidende brief schrijft de generaal majoor "Deze fuselier met rang van korporaal heeft mij te kennen gegeven dat hij gaarne wenschte met deszelfs huisvrouw en kind in de kolonie van Weldadigheid opgenomen te worden waartoe ik hem, wanneer de gelegenheid er toe bestaat, gunstig aan uwe exelentie aanbeveel". Misschien was de geboorte van hun kind de reden om het rustiger aan te gaan doen. Dochter Cornelia is waarschijnlijk geboren in de kolonie en huwt in 1857 Ludovicus Radix, zoon van Johannes Radix.

Een aantal documenten verder zag ik het ineens staan: Johannes Radix. Extract uit het stamboek van nummer 353, aangekomen in de kolonie op 3 oktober 1839 waar hij nummer 157 kreeg. Snel begon ik het document door te lezen.  Doordat een groot gedeelte zeer klein geschreven was, kon ik alles niet in één keer ontcijferen. Ik besloot eerst een kopie te laten maken van het extract en het aangehechte formulier waarop het gezin van Johannes stond vermeld. Nadat ik dit had ingeleverd ging ik verder zoeken in de papieren.

Extract uit het Stamboek van de Onder-Officieren en Manschappen van mindere Graden van de Garnizoens Troepen te Loevestein.

Nummer 353
Naam en Voornamen Radix Johannis
Vader Gideon
Moeder Eva Evers
geboren te Brielle
den 14 december 1794
laatst gewoond te Maastricht
bij zijne aankomst bij het korpts lang
1 ellen 7 palmen  duimen   strepen
aangezigt rond
voorhoofd breed
oogen blaauw
neus middelmatig
mond ordinair
kin rond
haar blond
wenkbraauwen idem
merkbare teekenen geen
gehuwd

Wanneer en op welke wijze bij het korps gekomen, met omschrijving van zijn aangegaan accoord.
Op den 31 Augustus 1839 nieuw aangenomen ingevolge authorisatie van het departement van Oorlog den 15 Augustus 1839 N^o 65 als fuselier met rang van korporaal.

Van te voren gediend, waar en hoe lang, op welke wijze daarvan afgegaan.
Franschen dienst, bij de Vélites als Vélit 23 mei 1810. naar holland geretourneerd 2 juny 1814, Nederlandschen dienst, Bij het 18 Batallion Jagers naderhand 11e Afd. Infanterie. Aangenomen als Jager voor 4 jaren en 11 maanden met f 10 handgeld den 1 december 1814, geengageerd voor 2 jaaren met f 5.00 handgeld 1 november 1819, geengageerd voor 4 jaren met f 10 handgeld 1 november 1821, geengageerd voor 2 jaren zonder handgeld 1 november 1823, Idem voor 6 jaren met f 15 handgeld 19 januari 1828, ??? muzikant 16 July 1829, met paspoort 26 afnio(?) 1834,
Aangenomen als soldaat voor zoolang de tegenwoordige oorlog zal duren zonder handgeld bij de Kompagnie Trospitane(?) soldaten 6 Mei 1834. Hoornblazer 16 december 1833 Soldaat ??? 27 July 1831. Soldaat op zijn verzoek 11 october 1837 met paspoort 10 July 1839.

Bevorderingen bij het korps tot den graad van Officier.

Gedane veldtogten, bekomen wonden, uitstekende daden.
1818 in Frankrijk
1830 in de vesting Maastricht
1831 in de vesting Maastricht en bij het mobiele Leger
1832 bij het mobiele Leger
1833 idem en in de vesting Maastricht
1834 bij het mobiele Leger
de bronzen Medaille toegestaan bij Brivet van 17 november 1823 # N^o/1057
5 april 1832 metalen Kruis
12 November 1834 de zilveren Medaille voor 24 jaren trouwe dienst en Brivet 10 Okt 1834 N^o/324 ingevolge ministeriele aanschrijving van 1 october 1834 N^o 29.

Wanneer en op welke wijze afgegaan.

Gezien door mij Kapitein Kommanderende bovengemeld Korps.

Vergeleken tegen het bovengemelde stamboek, en daarmede overeenkomstig bevonden.
Te Loevestein den 6 September 1839
De Fungerende Kwartiermeester,

Hierbij zat nog een formulier met een opsomming van het gezin Radix:

Garnizoens Troepen te Loevestein

Nominatieve Staat der Vrouwen en Kinderen met aanwijzing van derzelven ouderdom uitmakende de Familie van manschappen dienende bij van Schreven Troepen voor welke de opname in de Stichtingen der maatschappij van Weldadigheid bij deze wordt voorgedragen

Allen in leven en de moeder wederom in zwangeren Staat.

Loevestijn den 6 September 1839

de Kommanderende officier van opgemelde Troepen

Anna Mechtildis Smagghe was dus zwanger toen ze op reis gingen! Op zich is de zwangerschap wel vreemd als je bedenkt dat Hermanus op 19 Juli 1839 is geboren, slechts twee maanden voor aankomst op de kolonie. Waarschijnlijk is de zwangerschap al vroeg afgebroken, want ik heb er verder niets over kunnen vinden in de archieven.