Sinds ik bezig ben met mijn stamboomonderzoek hoor ik verhalen over het café dat Jochem Boxma, de opa van mijn opa, zou hebben gehad aan de Norgervaart. Natuurlijk ben ik gelijk op zoek gegaan naar bewijs daarvan, maar dat heb ik tot nu toe nooit gevonden.

Brand

Het café zou dag en nacht open zijn geweest, zodat de landlopers e.d. die vanuit Veenhuizen kwamen lopen gelijk hun geld in drank konden omzetten. Vaak legden ze dan het geld gewoon op tafel als Jochem er niet was. Er wordt verteld dat het café na het overlijden van Jochem op 3 november 1892 nog enige tijd is voortgezet door zijn vrouw Hendrikje van Dijken en haar zoon Jan (dan 12 jaar). Maar op een gegeven moment is er brand uitgebroken en is het café tot de grond toe afgebrand, waardoor alle bezittingen verloren zijn gegaan (er wordt zelfs over een zak met geld gesproken die men thuis bewaarde en die nooit meer is teruggevonden). Ik heb wel eens gehoord dat het enige tastbare wat herinnert aan het café een paar geijkte maatbekers zijn, die nog in het bezit van een kleindochter van Jan zijn. Ik heb ze nooit gezien.

Asservaartje

Kort na de brand moeten Hendrikje en Jan naar Assen verhuist zijn, volgens sommigen eerst nog een poosje aan het Asservaartje, maar later naar de Teraardseweg. Volgens het bevolkingsregister verhuisden Hendrikje en Jan op 13 mei 1901. De rest van het gezin woonde op dat moment al elders (broer Douwe was al getrouwd en zussen Lammigje en Annechien woonden waarschijnlijk bij iemand in).
Omdat ik toch zoveel informatie over dit café hoorde, maar niets officieels hierover kon vinden moest het wel een café aan huis zijn geweest. Dat had men vroeger wel vaker en voor Jochem was het waarschijnlijk een makkelijke bijverdienste.

Krant

Om extra gegevens over het café en de mogelijke brand te verkrijgen had ik al eens in de krant gebladerd, maar omdat ik niet precies wist wanneer de brand geweest was, was dat een bijna onmogelijke klus. Nu hoorde ik toevallig dat de krant van rond die tijd (Drentsche en Asser Courant) geindexeerd is en de PC net weer terug was op de studiezaal van het Drents Archief. Reden dus voor een bezoekje. Helaas heb ik niets over de brand gevonden, maar wel de volgende zaken die het bestaan van het café aan huis bevestigen, maar tegelijk een aantal nieuwe vragen oproepen.

Tapvergunning

Tot mijn grote verrassing vond ik vrijwel meteen bovenstaande advertentie in de krant van 14 december 1891. Hierin wordt de veiling van het betreffende huis op 16 december 1891 aangekondigd, dat was dus voordat Jochem overleed op 3 november 1892. In deze advertentie wordt de bij het huis horende vergunning tot het tappen van sterke dranken (al meer dan 40 jaar) genoemd, wat bewijst dat er inderdaad een soort café is geweest. Verder worden ook de omliggende landerijen genoemd. Vervolgens staat in de krant van 1 januari 1892 te lezen dat het hele zaakje ook daadwerkelijk verkocht is op 30 december 1891 voor 2400 gulden aan de heer Dieters uit Assen.

Dieters

Dat deed bij mij een belletje rinkelen: op 17 april 1895 trouwt letterzetter Hendrikus Dieters (geboren ongeveer 1867 te Assen) met Annechien Boxma (geb. 17-4-1895). Annechien is een nichtje van Jochem Boxma, namelijk de dochter van Jochems broer IJsbrand). Hendrikus is een zoon van wisselwachter Hendrik Dieters en Hendrikje de Graaf uit Assen. Zou één van deze twee Dietersen de koper zijn geweest? Hendrikus Dieters en Annechien Boxma wonen in elk geval in 1898 aan de Steendijk in Assen en niet aan de Norgervaart. De veiling is nog twee weken uitgesteld, maar uiteindelijk is het huis toch verkocht.

Zes hectare voor 1000 gulden

Of toch niet? Op 18 november 1895 (vier jaar na de eeste verkoop, en na het overlijden van Jochem Boxma) verschijnt er weer een advertentie in de krant waarin de veiling van het huis opnieuw wordt aangekondigd op 22 november! Wat er in de tussentijd gebeurd is, is niet helemaal duidelijk, maar op de een of andere manier moet de verkoop in 1891 weer ongedaan zijn gemaakt, of ze hebben zelf alles weer terug gekocht. Misschien dat er de eerste keer iets niet helemaal volgens de regels is gegaan, want er staat nu "na bekomene rechterlijke autorisatie". Deze autorisatie zou misschien ook met het overlijden van Jochem te maken kunnen hebben. Dezelfde advertentie wordt nog een keer herhaald in de krant van 21 november 1895. De veiling op 22 november ging niet door, want op 2 december staat bovenstaande advertentie in de krant, waarin de veiling van hetzelfde goed wordt aangekondigd op 6 december 1895. Er wordt vermeld dat er 6.29.90 ha grond bij zit en het eerste bod begint bij 1023,97 gulden.
Het is niet zeker of het huis en landerijen ook daadwerkelijk verkocht zijn, want daar kon ik geen krantenartikel van vinden.

Het zou dus kunnen dat alles in eigendom van Hendrikje van Dijken bleef en later is afgebrand (tussen 1895 en 1901). Dan zouden ze dus ondanks de jarenlange pogingen om het huis te verkopen toch nog met lege handen achterblijven. Tenminste, als er niets verzekerd was. Uit een ander krantenartikel over een brand in een huis dat tot een neef van Jochem behoorde, weet ik dat dat huis wel goed verzekerd was bij een verzekeringsfirma in Amsterdam.

Alle informatie over dit café en zaken die daar mee te maken hebben zijn welkom!